حوض در وسط حیاط های کوچک دزفول جایی ندارد. این مسئله اولا به واسطۀ ممانعت از تبخیر آب در اثر تابش مستقیم خورشید و افزایش نیافتن میزان رطوبت محیط بوده است. ثانیا فضای کوچک اکثریت حیاط ها با وجود پلکان شوادان در میان آنها، فضای مناسبی را برای حوض و فعالیت های وابسته به آن تامین نمی کرده است.

مکان حوض به صورتی متفاوت در فضایی سرپوشیده در کنار دیوار حیاط و ترجیحا نزدیک هشتی تعریف می شد و در بعضی موارد با هدایت ناودان اصلی بام به داخل حوض، بخشی از آب لازم را از طریق آب باران تامین می نمودند و در غیر این صورت با برداشت آب از قمش، آن را پر می کردند (تصاویر1و 2).

تصویر 1. حوض مسقف در حیاط کوچک خانۀ پناهی

تصویر2. مکان حوض خانه سوزنگر که توسط آب باران جاری در ناودان پر می شود.

منبع : داعی پور، زینب.1392. گذر و خانه در بافت سنتی دزفول، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی

طبقه بندی: عناصر معماری بافت سنتی دزفول،  خانه های تاریخی دزفول، 
برچسب ها: خانه های دزفول، حوض، بافت قدیم دزفول، حوض در معماری، آب در معماری دزفول،

دیوارۀ آجری مشبک دست انداز بام را ریه ( riya) گویند . ارتفاع دست انداز مشبک بام اکثراَ دارای ارتفاعی است به بلندای یک قد و بام را به صورت حیاطی خصوصی و حجاب دار تبدیل می نماید . از طرفی مشبک بودن آجرها عبور جریان هوا را ممکن می سازد .

در خانه های دزفول از بام و پیش بام برای خوابیدن، زندگی کردن و فضایی خدماتی در برخی از ماه های سال استفاده می شده است. (تصویر 1)

تصویر 1 : دست انداز بام ( ریه ) در پیش بام و بام خانۀ سوزنگر دزفول ، مریم سخاوت

دست انداز بام بیشتر به صورت رگ چین مشبک به وسیلۀ آجر کامل و نیمه ساخته و انتهای دست انداز یک رگ چین به صورت کله به کار برده می شود (تصویر 2)

تصویر 2 : نحوۀ چیدمان آجر به صورت رگ چین مشبک در دست انداز بام ( ریه ) ، خانۀ تیزنو، مریم سخاوت

تصویر زیر(تصویر 3) سیمای متراکم بافت تاریخی دزفول را نشان می دهد که انواع دست انداز بام ها در آن دیده می شود.

                               تصویر 3 : انواع ریه در سیمای بافت سنتی دزفول، مریم سخاوت

طبقه بندی: عناصر معماری بافت سنتی دزفول، 
برچسب ها: ریه، دست انداز بام، بام، پیش بام، خانه های دزفول، معماری دزفول، بافت سنتی دزفول،

تنها به تماشای چه ای ؟
بالا گل یک روزۀ نور
پایین تاریکی باد

من به آنان گفتم
آفتابی لب
درگاه شماست
که اگر در بگشایید به رفتار شما می تابد

خوون چینی کاربرد تزئینی آجر است که در دزفول و شوشتر رواج داشته است و از ضخامت آجر در ایجاد انواع گره های تزئینی در پیشانی نما استفاده می نمایند.به قولی دیگر خوون چینی آرایش ساختمان به صورت (آمود) می باشد.
در این نوع آجرکاری از قطعات مختلف آجر و کنار هم قرار دادن آنها برای ایجاد انواع گره های تزئینی استفاده می شود، بعضی از آجرها که زمینه را می سازند عقب تر از دیگر آجرها که گره ها را می سازند قرار می گیرند. به یاری این شیوه امکان بهره جستن از گودی های سایه دار و در نتیجه کاستن حرارت جدارۀ بنا فراهم آمده است.
قسمتهای ارزشمند از ساختمان مانند ورودی ها و نماهای داخلی حیاط و در بعضی موارد نماهای بیرونی،به این شیوه  تزیین می گردیده است.
تابش نور خورشید بر سطح خوون ها در ساعات مختلف روز، منظرۀ  بدیع، متنوع و زیبایی را به وجود می آورد و این هنر ترکیبی است از هنر دست انسان و نور حیات بخش خورشید.

عکس:  خانۀ تاریخی سوزنگر ،دزفول، مریم سخاوت، 1392
متن : مریم سخاوت





طبقه بندی: عناصر معماری بافت سنتی دزفول، 
برچسب ها: خوون چینی، کاربرد تزئینی آجر، خانه های دزفول، معماری دزفول، بافت قدیم دزفول، خانه سوزنگر دزفول، دزفول،